BUENOS AIRESETIK AZKEN AGURRA

Mendoza utzita, abenturarekin bukatzeko, azken lau egunak Buenos Airesen pasa nituen. Aurreko egunetan, harremanetan jarri nintzen Argentina hiriburuko euskara irakasle eta euskalkulturako arduraduna den Sabrina Otegirekin, eta honek ere, esku zabalik hartu ninduen. Aste Nazionalean, San Nicolasen, ezagutu nuen Sabrina, eta "Euskaltzaleak" Euskal Etxeko ateak ireki zizkidan. Bere ikasle taldearekin saio dibertigarri batean egoteaz gain, biharamunean La Platara joateko apuntatuta gelditu nintzen, bertako "Centro Basko Euzko Etxean" Nazioarteko Euskara Eguna ospatzekotan baitziren. Eta ederki pasa genuen. Mintzodromoa antolatu zuten, jarraian jolas batzuk egin genituen eta azkenik, afari goxoarekin bukaera eman genion. Nola ez disfrutatu halako talde jatorrarekin? Berriz ere, eskerrak eman behar guztioi!


               
Ondo zainduta egon naiz hemen ere, baina nire kasa hiri handi honetatik ibiltzeko ere aukera izan dut. Opariak erosi, kaleetan zehar inguruari begira kilometroak eta kilometroak ibili, Puerto Maderon korrika saioa egin, terraza batean zerbeza bat hartu...desberdintasun sozial handiak ikusten diren hiri erraldoia da Buenos Aires! Eta nik ez dut ia ezer ere ezagutu. Pentsa!

Aurrez, ez nuen sekula pentsatuko zortzigarren probintzia den euskal diasporak Argentinan halako indar eta mugimendua izango zuenik. Ezta gutxiagorik ere!


Sorpresa oso atsegina izan arren, gaur jada Euskal Herrian, ia lotsatu ere egiten naiz hango jendeaz oroitzean. Zenbat esfortzu, grina eta interes jartzen duten Euskara eta Euskal Kulturaren alde! Zenbat maitasun helarazi! Hangoei begiratuz, badugu hemen zer ikasia!

PATAGONIARI AGUR ESAN ETA MENDOZARA!

Egindako lanak eginda daudenez, eta tokian tokiko pertsonak eta bizipenak barruan izanik, hilabete pasean bizitakoaz hausnartzeko eta turismo pixka bat egiteko asmoarekin Mendozara joatea erabaki nuen. Mendoza hiri ezaguna da oso, ardoarengatik batik bat, baina ez dago Patagonian.

Bertako Euskal Etxeko irakasle batekin harremanetan jarri nintzen -aurrez egindako lanaren ondorio-  eta, azken hilabetean ez bezala, oraingoan bost egun pasa ditut hotel batean.

Gozatzeko asmoarekin, igerilekua zuen hotela aukeratu nuen, baina denboraldi altuan soilik prestatzen omen dute igerilekua (argentinarrak igerilekuari "pileta" deitzen diote) eta hurrengo astean irekitzekoa omen zutenez, bainurik gabe gelditu behar izan dut. Zorte txarra nirea. Gutxienez, eguzkia hartzeko aukera izan dut!

Egun hauetan iratzargailurik gabe eta oporretako sentsazioarekin ibili naiz. Banuen gogoa!

Hiria ezagutzeko aukera izan dut, oinezko ibilaldiez gain, turistentzako "bus-tour" hoietako batean Mendozako kaleak eta leku ezagunenak ezagutu ditut. Aitzitik, bertako produktu ezagunena ardoa izanik, bodega batetara joateko aukera ere ez dut galdu. Gainera, Euskal Etxe ederrean birritan egoteko probestu dut. Euskara klase batean egon naiz, pen-drive batean daramadan euskara ikasteko materiala utzi diet, pintxoak prestatzea ere tokatu zait...A ze tokia dutena gainera! Martxa ederra daramate; ostiraletan afaria, euskal zine zikloa larunbatetan, euskara klaseak astean zehar...

Euskal Etxean bertan "Gaztetxea" badutenez, larunbatean, Lautaro euskara irakaslearekin buruz buru hizketaldi bikainaz gozatzeko aukera izan nuen, "Fernet" bertako edari ezaguna edaten genuen bitartean. Goizaldea ohartu baino lehen iritsi zen, baina oroitzapen bikaina geratu zait.

 Lautarok laguntza eta babes handia eman dit. Nola ahaztu haren gurasoen etxean jandako "asado"goxoa. Mahaiaren bueltan, familiako kide bat gehiago, etxean bezala sentiarazi ninduten. Zinez, bazkari ederra izan zen igandekoa! Beste batean, Lautaroren etxean, pizza ederra afaldu genuen kontu kontari aritu ginen bitartean. Bakarrik doan euskaldun batentzat, Ameriketan egonik, euskaraz naturaltasunez hitz egin ahal izatea eta horrela zaindua izatea gozamena da. Plazerra! Eskerrik asko!

Eta horrela, lasaitasunezko bost egunen ondoren, Mendoza agurtu eta Buenos Airesera. Hau bukatzera doa!

NEUQUEN ETA CIPOLLETI

NEUQUEN "BASKOS DE LA CONFLUENCIA"

San Martin de los Andes agurtu, eta azaroaren 20a bidaiatzeko baliatu genuen. Autoz, Oskar Mendiberri eta haren emazte Biancarekin, “7 lakuetatik” Neuquén hirira iritsi ginen 10 orduko bidaia egin eta gero, gauez. Paisaia guztiz zoragarria, lakuen eta naturaren ikuskizun aparta. Are gehiago eguraldi ederra izan genuelako.  

Azaroaren 25arte, “Baskos de la Confluencia”koak zaindu naute. Hemen Euskal Etxe bakarra zegoen, baina haserre bat tarteko, egun, bi daude.

Duela pare bat urte hasi ziren taldetxo bat elkartzen. Hilabetero bitan elkartzen dira eta harreman ona dute euren artean. Aitzitik, ez dute elkartzeko leku finkorik, ezta euskara irakats diezaiekeen inor ere. 10-15eko taldea da, handitzeko esperantzarekin dagoena.  

Beraz, “Patagoniarantz” proiektuarekin bat egin, eta hortxe ibili naute hona eta hara publizitatea egiteaz gain, hitzaldiak eta euskara tailerrak ematen. Hori bai, guztien artean ederki zaindu naute hemen ere!

3 egunetako egitaraua izan da, asteartetik ostegunera. Bi euskara tailer eta euskal kulturari buruzko hitzaldi bat eman dut. Baina, batik bat Neuquenen eta Cipolletin, euskal mundua ezagutarazteko baliatu dute. Horregatik, lauzpabost irratietan egon naiz (beste bitan telefonoz), baita bi telebista katetan ere (batean zuzenean). Niretzat esperientzi bitxia izan da, eta batzuetan, handia gelditzen ari zitzaidanaren sentsazioa izan dut. Euskara eta euskal kultura zabaltzeko balio izango zuelakoan ahalik eta ondoen egin dudana.

Adin desberdinetako jendea dago “Baskos de la Confluencian” , eta hori dela-eta, batzuekin garagardo bat hartu dudan bezala, beste batzuekin ardoen bodega batera edota dinosauroen museo batera joateko aukera ere izan dut.

Tailerretan eta hitzaldian ez da jende gehiegirik egon (ordutegia ez omen da onena izan), baina taldekoek erein egin beharra zegoela zioten, eta hori behintzat egin dugu. Etorkizunera begira itxaropentsu  daude. Ea horrela den. Orokorrean gustura gelditu dira.

Gainera, aurretik egondako beste lekuetan bezala, nik ekarritako euskara ikasteko materiala -Oskarri eta Manuri- utzi diet (bideoak, lan-koadernoak...) eta, beraz, ez dute aitzakiarik lanean gogotsu jarraitzeko. San Martingo eta Viedma-Patagoneseko lagunei ere, lehen aldiz, euskarazko bideo bat bidali genien “asado bat” jatera gonbidatuz, eta haien artean harremanetan hasteko baliagarria izan daitekela iruditzen zait.

 

Lehen Hezkuntzako ikastetxe batean ere egon nintzen, “Nº 45, Escuela Soldado de Argentina” delakoan, eta ehun bat ikasleri euskararen esistentziaz jabetzeko balio izango zien. Galdera mordoa egin zizkidaten eta, egia esan, ederra izan zen goiza eurekin konpartitzea.

Beraz, euren etxean seme bat bezala hartzeagatik Oskarri eta Biancari eskerrak emanez bukatu nahi dut. Baita taldeko guztiei ere. Azken egunean, opari eta guzti, “asado” eder batekin eman didate agurra. Eman eta jaso egin dut hemen ere. Euskararen alde balioko duelakoan, agur eta eskerrik asko Neuquen. Patagonia euskalduntzen bukatu da. Orain, Mendozara.

SAN MARTIN DE LOS ANDES

SAN MARTIN DE LOS ANDES

Argentinako Euskal Astea bukatu zen San Nicolasen, eta bidai luze baten ondoren, Bahia Blancan eta Neuquenen eskalak egin, eta astelehenetik astearterako gauerdian iritsi ginen Silvina eta ni San Martinera. Zain genuen bertako Euskal Etxeko presidentea, Manuel Bustingorry. Eta, jarraian, astebetez apopilo hartuko ninduenaren etxera joan ginen, Alejandraren etxera. Porru-zopa batekin egin zidan ongietorria, eta Manuel eta hirurok, nekeak neke, goizalde arte jardun ginen honetaz eta hartaz hizketan.

Biharamunean, aurretik abisatua nengoen arren, San Martinen edertasuna berretsi ahal izan nuen. Paisaia zoragarria, harrizko eta egurrezko eraikin txikiak, Nacar lakuaren edertasuna…Suitza txiki bat iruditu zitzaidan.

Bertako Euskal Etxea (eraikin finkorik oraindik ez duen arren) 2 urte eskas darama dozena bat lagun ia astero elkartzen, eta guztion artean ondo koordinatuta, ederki zaindu naute. Manu, Mariana, Silvina, Gustavo, Jako errugbilaria, Alejandra…batekin eta bestearekin ibiliz, San Martingo berri izan dut gertutik.

Egun batean, taldean pizzeria batean afaldu, beste batean, garagardotegi polit askoan hiru lagunekin arkume “enpanadak” bazkaldu, Gustavoren familiarekin euren etxean milanesak afaldu, Alejandrarenean “asadoa” afaldu…gutxienez, gizentzeko behintzat balio izan didala esango nuke! Baina…eta lana?

Herriko bi irratietan elkarrizketatu ninduten, nire berri eta eman beharreko programazioari buruz galdezka. Horrez gain, “Gunter Grass” kultur aretoan, asteazkenean, “Euskal kultura eta Euskara” izenburua zuen hitzaldia eman nuen. Bukaeran, etorritakoek galdera asko egin zizkidaten eta, helburua ondo bete nuenaren ustearekin amaitu nuen. Biharamunean, berriz, bizpahiru orduko “Euskarazko tailerra” eskaini nien bertara bildutako hogei-hogeita hamar lagunei, eta sentsazio onarekin geratu nintzen berriro ere. Bada zerbait behintzat!

Horretaz gain, ostegun goiza “Fuente Serena” ikastetxean pasa nuen eta, Marisol Lerin zuzendariarekin izandako hizketaldi interesgarriaz gain (funtzionamendu berezia dute ikastetxe horretan), ikasleekin igarotako uneak oso aberatsak izan ziren.  Ikasleak eurak nirekin konpartitutakoaz gainera, “Ni euri tanta banintz” abestia erakutsi nien talde desberdinei, eta arrakastatsua izan zela esan dezaket amaieran, irakasleak eurak esandakoaren arabera. Ondoren, abestia kopiatu, esanahia adierazi, eta dantzatu genuen. Esperientzia bikaina izan zen.

Beste egun batean, Manu Bustingorryrekin, Quila Quinara joan nintzen (maputxeen hizkuntzan “3 puntuak” edo “3 izkinak”). San Martingo herrigunetik 12km.ra gelditzen den auzo edo leku paregabea da. Bertan, Campinga, hondartza, etxe isolatu batzuk, imajinatzen zaila egiten den edertasuna eta 42 ikasle dituen eskola maputxe bat dago. Sonia zuzendariari esker, eskola erakutsi zigun eta hizketaldi zinez aberasgarria izan genuen. Datorren urtean ikastetxeak 100 urte beteko ditu, eta euren eta Fleming gure ikastetxearen arteko datuak partekatu ondoren, eta orduarengatik ikaslerik egon ez arren, gure arteko komunikazioak jarraipena izan dezakeenaren sentsazio gozoarekin itzuli nintzen.

Turismo pixka bat egiteko probestu dut azken eguna. Polita da inguru hau, urte osoan zehar, turista asko egoten da arrantza, ehiza edo lekua bisitatzera soilik etorriak, eta ez da harritzekoa paisaia ederrak ditu-eta!

Alejandraren etxean afari eder batekin esker ona adierazi nahi izan didate. Euren Euskal Etxeko zapi gorria opari didate gainera! Eskerrak niri emateko? Alderantziz behar ez ote lukeen pentsatzen nabil.

Euskal komunitatea osatzen ari dira hemen, ez dute toki finkorik biltzeko, ez dago euskara dakien pertsonik…baina talde humano handia dago euskal sentimendu handia duena eta lanerako prest dagoena. Pixkana-pixkana joan behar dutela badakiten arren, hasiak dira inurri lanetan. Eta ni, bihar, nire bila etorri diren Oskar Mendiberri eta haren emazte Bibianarekin Neuquenera noa. Hurrengo geltokia Neuquen-Cipolletti. "Patagonia Euskalduntzen"!

EUSKAL ASTE NAZIONALA SAN NICOLAS DE LOS ARROYOSEN

Viedmatik ostegun gauean atera ginen kolektiboan (autobusean) eta ostiralean, 14:00ak aldera, 40 laguneko taldea iritsi ginen San Nicolasera. Urteroko euskaldun-argentinarren topaketa zain genuen. 15:00etarako Mintzodromoan ginen, eta euskaraz, argentinar eta euskaldunak elkar ezagutu genuen. Hoteletik pasa ondoren, herriko plazan, irekiera ekitaldia ikusi genuen, eta handik abesbatzen ekitaldira joan ginen herriko antzoki ederrera. Guztia azkar bezain eder zihoan. Jarraian, bazkariak eta afariak serbitzatzen ziren kiroldegira joan ginen. Bertan, Argentinako hainbat herritatik (Chile, Brasil eta Uruguaiko talderen bat ere) etorritako ehundaka pertsona elkartu ginen Euskal Herriarekiko sustraiak eta maitasunak elkartzen gintuela. Herri bakoitza elkarrekin, giro ederra izan genuen afarian, eta goizalde arte hizketan eta dantzan aritu ginen. Zenbat euskaldun argentinan!

Biharamunean (larunbata, azaroak 11), Silvinarekin (San Martinetik etorritako lagunarekin) Ciber batera joan eta gero, besteekin elkartu ginen bazkaritarako. Han, Asteasu, Zizurkil eta Villabonan ibilitako argentinar jator batzuekin hitz egin, eta kamiseta bat oparitu zidaten. A zer jendea! A zer maitasuna euskaldunarekiko! Jaione Agirre legebiltzarkidearekin ere Patagoniari laguntzeko beharraz hizketan aritu ginen. Guztia magikoa zela iruditzen zitzaidan!

Arratsaldean, plazan, danborrada ikusi, eta antzokira joan ginen dantza emanaldira. Zenbat euskal dantza talde! Zinez hunkigarria izan zen, eta negar malkoak ez nituen urruti izan. Ondoren, Angel Oiarbiderekin (GED) hizketan hasi, eta oinez, elkarrekin afaritara joan ginen. Zortzigarren probintziaren potentzia, gure ezikusiaren jarrera, begirada zabaltzeko premiaren garrantzia…mintzagai izan genuen. Bertatik ikusi ezean, ez nuen sinistuko. Bikaina! A zer euskal giroa! A zer sorpresa niretzako! Ikustekoa eta bizitzekoa zinez. Afaldu, eta tragoxka batzuk hartu genituen Pablo, Rocio, Belen eta Sebastianekin solasean. Mikel Urdangarini (emanaldi bikaina eskaini zigun) diskoa sinarazi genion, eta laster genituen gurekin Mikel bera, Angel Oiarbide, Bergarako (Osintsu auzoko)  artista bat eta Irungo neska bat. Kontu kontari, gozatu ederra hartu genuen. Goizaldean etxeratu ginen, baina gau bikaina pasata! Gora Argentina euskaltzalea!

Azaroak 12, igandea. 

Maletak autobusean utzi, eta eguerdiko dantza emanaldi zoragarriak ikusi genituen. Hunkigarria izan zen hainbeste dantzari, guztiak elkarrekin, plazan euskal dantzetan ikustea! Zirraragarria “eusko gudariak” entzutea!

Handik bazkarira, eta nahi baino goizago, autobusera. Bizitako guztia liseritu ezinik, itzulerako ordu askotako bideari ekin genion. Goizaldean, lagun guztiak Bahia Blancan agurtu nituen (Gora Viedma-Patagones!) eta, Silvinarekin, San Martinerako bidaia luzeari ekin genion. Hausnartzeko asko dago San Nicolasen bizitako asteburuaz. Gora euskal diaspora!

EZ DA LANA BAKARRIK...GOZATU ERE BAI!

Bidaiaren aurretik esan ezkero, ez nuke inola ere sinetsiko. Zoragarria da hemengo jendeak, euren euskalduntasuna mantendu nahirik, Euskara ikasteko eta Euskal Kulturan bizitzeko egiten duen ahalegina. Zinez hunkigarria! Gure zortzigarren probintziak ematen digun lezio bikaina. Euskal Herrian bizi garen guztioi hausnarketa sakona egiteko balio beharko ligukeena! Bibak eta esker onak denoi!

Bakoitzaren familia istorioak desberdinak eta norbanakoak izanagatik ere, euren sustraiak harrotasunez defendatzen dituzten jende batekin nago. Birraitonak, aitona-amonak...gure herritik nola etorri ziren kontatzen aritzen zaizkit, sarritan begietatik malkoak isurtzeraino. Eta beraien ahaideekiko maitasunak eramaten dituzte euren bizitzatik, astean ordubetez bada ere, euskara ikastera, dantza taldera, abesbatzan kantatzera edota Euskal Zinema antolatzen dutenean Aberri Etxeraino etortzera. Hau guztia, Euskal Herriarekiko lotura, harremana eta maitasuna eten ez dadin.


Ez hori bakarrik, hemen nagoenetik, seme bat bezala zaindu naute: Miguel Angel, Borja, Mari Karmen, Laura, Carina eta Karina, Rocio, Imanol, Belen, Sebastian, Lucia, Pablo, Fede...eta hainbat eta hainbat pertsona egon da nire egonaldia mimatzen. Nik nire aletxoa eman diet, baina askoz gehiago jaso dut ordainetan. Opari ugari tartean. Milesker!





Baina turismo egiteko aukera ere izan dut. Nola ahaztu Mari Karmenekin "Boca" eta "Loberian"pasatako eguna, Sebastianen Patagoneseko etxean egindako "asado" mundiala, Pablorekin pasatako gaua edota Laurarekin, bertakoen bizitza hobeto ulertzeko, Patagoneseko museora egindako bisita, bazkari bikaina eta guzti!

Aipatu gabe gelditzen zaizkit une eta pertsona asko  -Bella Vistako garagardo goxoak konpainia ederrean adibidez- baina bihar, Viedma utzi eta Argentinako Euskal Etxeetako Jaialdira joatea tokatzen da, eta bidaiak aurrera darrai. Patagonia euskalduntzea helburu!

VIEDMA ETA PATAGONESEKO IKASLEEKIN ABERRI ETXEAN

Barnetegitik itzuli ondoren, alberdi kaleko 169 zenbakian elkartu gara berriro, Viedmako Euskal Etxean. Bertan, egunero, adin desberdinetako pertsonei Euskarako klaseak ematen aritu naiz, oso gustura gainera. Batzuetan, Beatriz irakaslearen taldekoei eta beste batzuetan berriz, Rocioren talde desberdinekoei. Beraz, gehienetan, goiz eta arratsalde lanean ibili arren, lagun asko egiteko aukera izan dut, baita disfrutatzeko aukera ere!

Bestalde, herriko liburutegian (Biblioteca Popular Pablo Neruda) Euskararen jatorri (misteriotsu)aren inguruan hitzaldi bat emateko aukera eskaini zidaten, eta hortxe ibili ginen gure hizkuntza zaharraren berri ahalik eta modurik egokienean informazioa helarazten. Beste esperientzia interesgarri bat..!